موضوع برنامه درس هایی از قرآن که در تاریخ بیست و هفتم مرداد 1373 پخش شده ؛ ادب در قرآن بوده است . در این برنامه حاج آقای قرائتی با توجه به آیات قرآن، مطالب مفیدی در خصوص مفهوم ادب ذکر فرموده اند. اهم این مطالب در ادامه مطلب آمده است.
معنای ادب همرنگی با جامعه نیست. معنای ادب این نیست که هرکس حرف می‌زند این گوش کند. هر حرفی را از هرکس گوش دادن معنای ادب نیست. معنای ادب پذیرفتن هر دعوتی نیست. در جامعه ما گاهی ادب معنای انحرافی دارد. «الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»(زمر/18) بنده خوب خدا کسی است که حرف را بشنود و خوب آنرا انتخاب کند.
ادب با خدا این است که اسم خدا را با احترام ببرد و دست بی وضو به اسم خدا و پیغمبر نزند.
ادب نسبت به خداوند این است که قسم نخورد.
ادب نماز خواندن خوب است.
ادب نسبت به پیغمبر؛ پشت در خانه پیغمبر می‌آمدند و می‌گفتند: یا محمد! هوی! آیه نازل شد ادب داشته باشید. «إِنَّ الَّذِینَ یُنَادُونَکَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْقِلُونَ»(حجرات/4) کسانی که از پشت دیوار پیغمبر را صدا می‌زنند، اینها آدمهای بی ادبی هستند.
بعضی‌ها اسم پدرشان را با ادب نمی‌برند. بعضی خانم‌ها اسم شوهرشان را با ادب نمی‌برند. «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ»(حجرات/2) صدایتان را از صدای پیغمبر بالاتر نبرید. اگر کسی اسم پیغمبر را بشنود و صلوات نفرسد این ادبش کم رنگ است
. خدا می‌گوید: من نسبت به پیغمبر احترام می‌گذارم. «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا»(احزاب/56) خدا و فرشته‌ها به پیغمبر صلوات می‌فرستند. احترام با مردم؛ «وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا»(بقرة/83) با مردم خوب حرف بزن.
ادب حتی به کافر هم لازم است. «وَلَا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَیْرِ عِلْمٍ»(انعام/108) به آنهایی که دین ندارند فحش ندهید. چون آنها هم به خدای شما فحش می‌دهند.
ادب در راه رفتن «وَعِبَادُ الرَّحْمَانِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا»(فرقان/63) بندگان خدا یکی از علامت هایشان این است که آرام راه می‌روند. پیغمبر ما تا زنده بود امام علی(ع) سخنرانی نمی‌کرد. این ادب است. می‌گفت: چون استاد زنده هست من صحبت نمی‌کنم. این ادب است.
بعضی‌ها نسبت به خدا هم بی ادب هستند. «إِنَّ اللَّهَ فَقِیرٌ وَنَحْنُ أَغْنِیَاءُ»(آل عمران/181) می‌گویند: خدا فقیر است و ما بی نیاز هستیم. یا همینکه وضع‌شان خوب نیست می‌گویند: «رَبِّی أَهَانَنِی»(فجر/16) «فَیَقُولُ رَبِّی أَکْرَمَنِی»(فجر/15) خدا به من اهانت کرده است. خدا چرا چنین کردی؟ مگر طلبی داشتی؟ بعضی‌ها نسبت به خدا بی ادب هستند. شیطان گفت: خدایا «رَبِّ بِمَا أَغْوَیْتَنِی»(حجر/39) خدایا تو من را گمراه کردی.
به پیغمبر می‌گفتند: از خدایت بخواه. نمی‌گفتند: از خدای ما بخواه. یعنی انگار خدای ما نیست.
رمز سقوط شیطان بی ادبی بود. گفت: من به او سجده نمی‌کنم. در مقابل فرمان خدا بی ادبی و گردن کلفتی کرد.
به پیغمبر می‌گفتند: این قرآنی که می‌گویی چیزی نیست. «لَوْ نَشَاءُ لَقُلْنَا مِثْلَ هَذَا»(انفال/31) اگر بخواهیم ما هم می‌آوریم. تحقیر می‌کردند.
منبع: برداشتی آزاد از سایت درسهایی از قرآن
- ۹۶/۰۹/۱۰